AB, ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya’dan petrol ithalatını durdurma talebine 19. yaptırım paketi ile yanıt verdi. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen “Musluğu kapatma zamanı geldi” diyerek, Rusya’dan sıvı gaz LNG ithalatını planlanandan önce keseceklerini duyurdu. Paket onaylanırsa 2027’de yürürlüğe girecek. AB, 18 Temmuz’da Rusya’ya karşı 18. yaptırım paketini kabul etmiş ve kamuoyuna bunu gururla duyurmuştu. Ancak AB üye ülkeleri söz konusu yaptırımları sistematik bir şekilde deliyor. Uzmanlara göre yaptırımlar bir aldatmaca. Bu durum sonunda ABD Başkanı Donald Trump’ı harekete geçirmiş ve Trump, Rusya’ya daha sert yaptırımlar uygulamaya, NATO ülkelerinin Rus petrolü alımını durdurması şartı ile hazır olduğunu duyurmuştu.
Taz’ın haberine göre; AB’nin Kremlin’e yönelik 18. yaptırım paketinde açıkça “Rus ham petrolünden elde edilen ve üçüncü ülkelerde rafine edilen ürünlerin ithalatı yasaktır” deniyor. Ancak bu önlem 21 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek. Doğal gaz ve uranyum ithalatı ise henüz yaptırım kapsamında değil. AB Komisyonu, Rus gazı ithalatını 2028’den itibaren yasaklamayı planlıyor, 19. yaptırım paketinde öngörüldüğü gibi kısa vadeli sözleşmeler içinse daha erken bir tarih belirlemeyi istiyor.
Bazı Avrupa Birliği ülkeleri Rus petrol ve doğal gaz ithalatını kendi inisiyatifiyle durdurdu ama Hindistan, Çin ve Türkiye 2022’den beri Rusya’dan dünya piyasa fiyatlarının çok altında ham petrol satın alıp, sonra bu petrolü dizel, benzin, kerosen veya diğer petrol ürünlerine rafine ederek özellikle Avrupa’ya satıyor.
Hindistan menşeli yakıt aslında Rusya’dan
Ağustos ayında sadece Hindistan’dan AB’ye gelen dizel ithalatı yüzde 137 arttı. Türkiye, Avrupa’nın dizel ihtiyacının yaklaşık yüzde 5’ini karşılıyor. Demokrasi Araştırmaları Merkezi’ne göre 2024 yılında Hindistan, Suudi Arabistan’ı geçerek Avrupa’nın en büyük yakıt tedarikçisi oldu. AB’ye “Hindistan menşeli” diye giren benzin, aslında Suudi petrolünden değil, Rus petrolünden üretiliyor.
Bazı AB ülkeleri ise Rusya’dan ham petrol ithalatını bile durdurmadılar. Macaristan ve Slovakya hâlâ Rus ham petrolü alıyor, tabii Ukrayna, Rusya’dan gelen Druzhba boru hattını kritik noktalarda İHA’larla vurmadığı sürece. 2023’te Macaristan petrol ihtiyacının yüzde 84’ünü, Slovakya ise yüzde 82’sini Rusya’dan karşıladı. ABD Başkanı, Macaristan ve Slovakya’yı yasak için adres gösterdi ama AB bu iki ülkeye bunun için zaman tanıma kararı aldı.
Bugün halihazırda Rusya’nın ham petrol ihracatının yüzde 6’sı AB’ye, yüzde 6’sı Türkiye’ye gidiyor (Çin yüzde 47, Hindistan yüzde 38). Boru hattıyla taşınan doğalgazda AB’nin payı yüzde 36 (Çin: yüzde 30, Türkiye: yüzde 27).
Rusya günde 600 milyon dolar kazanıyor
Yaptırımların dışında bırakılan LNG yani sıvılaştırılmış doğalgazda tablo daha da çarpıcı. Tankerlerle AB limanlarına ulaşan Rus LNG’si, Rusya’nın ihracatının yüzde 51’ini oluşturuyor (Çin: yüzde 21, Japonya: yüzde 18). Üstelik bu oran giderek artıyor.
Rusya, fosil yakıt ihracatından yaptırımlara rağmen, hâlâ günde yaklaşık 600 milyon dolar kazanıyor.
Şubat 2024 ile Şubat 2025 arasında Avrupalı müşteriler Moskova’ya fosil yakıtlar için 21,9 milyar euro ödedi. 2022’de savaşın başlangıcından bu yana Rusya, fosil yakıt ihracatından 941 milyar euro gelir elde etti, bunun 213 milyar eurosu AB ülkelerinden geldi.
Eleştiri okları çoğunlukla petrol ve gaz boru hattı anlaşmaları nedeniyle Budapeşte ve Bratislava’daki Kremlin’e yakın hükûmetlere yöneltiliyor. Ama Rus LNG’si taşıyan tankerlerin uğradığı limanlar arasında Zeebrugge (Belçika), Montoir ve Dunkerque (Fransa), Bilbao ve Mugardos (İspanya) ile Rotterdam (Hollanda) başı çekiyor. Belçika’da Rus LNG’si toplam tüketimin yüzde 11’ini, Fransa’da yüzde 13’ünü, İspanya’da ise yüzde 25’ini oluşturuyor. Rusya’dan LNG sevkiyatları, Ukrayna işgalinden bu yana daha da arttı ve Avrupa’nın sıvılaştırılmış gaz ithalatının yüzde 17’sini kapsıyor. Bütün bu rakamlar gösteriyor ki, 19. yaptırım paketini duyuran AB’nin Rusya’dan kopması kısa vadede zor görünüyor.
